Mac Coluim, Fionán
Tue, 11/29/2011 - 15:41 | by Eoghan
Fionán Mac Coluim, líníocht le Seán Ó Súilleabháin RHA (le caoinchead Chnuasach Bhéaloideas Éireann)
Comhlánaíodh foirm eolais phearsanta (‘Personalbogen’) do gach cainteoir ag seisiúin taifeadta Scéim Doegen 1928-31. Is as na foirmeacha sin go príomha atá an t-eolas seo thíos bainte.
Grianghraif
Fionán Mac Coluim, líníocht le Seán Ó Súilleabháin RHA (le caoinchead Chnuasach Bhéaloideas Éireann)
Nóta beathaisnéise
Mac Coluim (McCallam), Fionán (Ainmneacha cleite: Finghin na Leamhna, Goll Mac Morna) (1875-1966): Rugadh é ar an Sponcán, contae Chiarraí, ar an 28 Lúnasa 1875. Bhí a athair ina thaistealaí tráchtála nó ina cheannaí. De réir an eolais ar an bhfoirm Personal-Bogen, chónaigh Mac Coluim sa Sponcán go dtí aois a sé, ach d'aistrigh an teaghlach go minic, agus tá trácht orthu a bheith i gcontae Aontroma, i gCill Chainnigh agus i gCiarraí i rith an ama sin. Fuair Mac Coluim a chuid meánoideachais sa Mhainistir Thuaidh i gCorcaigh. Bhí cónaí air i mBaile Átha Cliath roimh aois a 20 chomh maith. Chuaigh Mac Coluim go Londain Shasana agus é 21 bliain d'aois, timpeall 1896. Bhí postanna aige in Oifig Chláraithe Chiste na Breataine agus in Oifig na hIndia i Londain, agus bhí baint aige le Conradh na Gaeilge ansin. Bhí sé bainteach leis an gConradh as sin amach, agus ceapadh é mar Ard-Timire nuair a d'fhill sé ar Chiarraí i 1902. Bhí sé ina ionadaí don Chonradh i Meiriceá ar feadh sealanna idir 1912 agus 1916, agus ina bhailitheoir amhrán don Chonradh ina dhiaidh sin freisin. Níos déanaí, bhí sé ina chigire ar ranganna Gaeilge na gCoistí Gairmoideachais. Bhí sé ina bhall den Chumann le Béaloideas Éireann agus de Choimisiún Béaloideasa Éireann. Ceapadh é mar chomhairleoir ceoil don Aire Oideachais idir 1945 agus 1966. Phós Mac Coluim Máirín Nic Craith i gCorcaigh timpeall na bliana 1936. Bhí mac amháin acu. Fuair Mac Coluim bás ar an 16 Nollaig 1966. Don ábhar béaloidis agus do na hamhráin a bhailigh sé, féach Risteárd de hAe, Clár Litridheacht na Nua-Ghaedhilge (BÁC, 1938-40), innéacs. Chuir sé eagar ar chnuasaigh amhrán agus d’fhoilsigh sé altanna agus scéalta i dtréimhseacháin éagsúla. D'úsáid sé 'Finghín na Leamhna', 'Goll Mac Morna', 'An Giolla Ruadh' agus 'An Droigheantóir' mar ainmneacha cleite. Tá ábhar uaidh ar fáil i gCnuasach Bhéaloideas Éireann (COBÁC) chomh maith. Tá breis eolais faoi Fhionán Mac Coluim cruinnithe ar an suíomh Ainm.ie ag http://www.ainm.ie/Bio.aspx?ID=28.
Foirm Eolais Phearsanta ('Personalbogen')
Comhlánaíodh foirm eolais phearsanta (‘Personalbogen’) do gach cainteoir ag seisiúin taifeadta Scéim Doegen 1928-31. Is as na foirmeacha sin go príomha atá an t-eolas seo thíos bainte. | Gnéas | Fireann |
|---|---|
| Foirm(eacha) Personalbogen a bhaineann leis an gcainteoir seo (Tagairt Leabharlann an RIA) | Doegen P-B/61 |
| Ceirníní a bhaineann leis an gcainteoir seo | LA 1092 |
| Teidil na rianta a bhaineann leis an gcainteoir seo | Raghaidh, raghaidh - Fionán Mac Coluim Gheobhair é - Fionán Mac Coluim Tairse abhaile - Fionán Mac Coluim Hóró damhas is damhas - Fionán Mac Coluim An bóthar ó thuaidh - Fionán Mac Coluim Beidh ríl againn - Fionán Mac Coluim |
| Rian(ta) a bhaineann leis an gcainteoir seo (Leagan Úsáideora) | LA_1092d1, LA_1092d2, LA_1092d3, LA_1092d4, LA_1092d5, LA_1092d6 |
| Céadainm (Canónta) | Fionán |
| Sloinne (Canónta) | Mac Coluim |
| Leagan(acha) eile den chéadainm | Níl faisnéis ar fáil. |
| Leagan(acha) eile den sloinne | Níl faisnéis ar fáil. |
| Contae dúchais | Co. Chiarraí |
| Seoladh | 64/5 Cearnóg Mhuirfean, Baile Átha Cliath |
| Aois | 53 |
| Dáta breithe | 1875-08-28 |
| Áit bhreithe | An Sponcán, Co. Chiarraí |
| Baile mór is gaire don áit bhreithe | Cill Airne, Co. Chiarraí |
| Áit(eanna) ina raibh cónaí air/uirthi ó aois 0-6 | An Sponcán, Co. Chiarraí |
| Áit(eanna) ina raibh cónaí air/uirthi ó aois 7-20 | Corcaigh; Baile Átha Cliath; Londain |
| Áit(eanna) ina raibh cónaí air/uirthi ó aois 20 | Londain; Éire; Meiriceá. |
| Oideachas | Bunscoil agus meánscoil, scoileanna de chuid na mBráithre Críostaí, Corcaigh. |
| Áit dúchais an athar | Co. Aontroma |
| Áit dúchais na máthar | Co. Chiarraí |
| Slí bheatha an athar | Taistealaí tráchtála |
| Náisiúntacht | Éireannach |
| Máthairtheanga | Gaeilge agus Béarla |
| Teangacha eile seachas an Ghaeilge | Béarla |
| In ann léamh? | Tá (Gaeilge agus Béarla) |
| In ann scríobh? | Tá (Gaeilge agus Béarla) |
| In ann uirlis cheoil a sheinnt? | Níl |
| In ann ceol de chineál nua-aimseartha Eorpach a chanadh/sheinnt? | Beagán |
| Reiligiún | Caitliceach |
| Slí bheatha | Cigire , An Roinn Oideachais |
| Ainmneacha ar an bhfoirm (e.g. baill d'fhochoiste an RIA) | Níl faisnéis ar fáil. |
| Ráitis mar gheall ar urlabhra an chainteora srl. | "h/ka mit weiche[m] Einschlag. mittlere Stimmlage geringe Nasalität, mittlere Kon[son]a[n]z" (Wilhelm Doegen) |
